1. FTP (File Transfer Protocol) Nedir?
FTP (File Transfer Protocol ) Internete bagli bir bilgisayardan digerine (her iki yönde de ) dosya aktarimi yapmak için gelistirilen bir internet protokolü ve bu isi yapan uygulama programlarina verilen genel addir. Ilk gelistirilen internet protokollerinden biridir. FTP protokolü ile bir baska bilgisayardan bir baska bilgisayara dosya aktarimi yapilirken, o bilgisayar ile etkilesimli-ayni anda (on-line ) baglanti kurulur ve protokol ile saglanan bir dizi komutlar yardimiyla iki bilgisayar arasinda dosya alma/gönderme islemleri yapilir.
2. FTP yapmak ta ne demek? FTP yapmak için nelere ihtiyacim var?
FTP yapmak, bir bilgisayara FTP protokolü ile baglanmak eylemini anlatan yari Türkçe yari Ingilizce bir deyimdir. FTP yapmak için, baglanacagimiz bilgisayarin internet adresi (nümerik ya da sembolik formatta ) baganacagimiz bilgisayarda dosyalarina ulasmak istedigimiz hesapla ilgili kullanici numarasi ve varsa sifresi Internet erisimi olan, üzerinde FTP yazilimi bulunan bir bilgisayar baglanacagimiz bilgisayarda, FTP protokol komutlarini yorumlayacak çalisir durumda bir FTP Servis programi (FTP Sitesi ) gereklidir.
3. FTP nasil yapilir? Temel FTP komutlari nelerdir?
Genel kullanim : ftp seklindedir. Bundan sonra, ilgili bilgisayara baglanildiginda, kullanici numarasi ve parola (password ) sorulur. Daha sonra da, o kullanicinin makinasina baglanilmis olur. Bu sekilde, etkilesimli bir ortamda, (genellikle ftp> ile gösterilir ) bazi komutlar verilerek iki makina arasinda dosya islemleri, ayrica baglanilan makinada bazi temel dosya/disk islemleri (dizin açma, dosya silme vb ) yapilabilir. Bazi temel FTP komutlari ve kisa tanimlari asagida listelenmistir.:
Standart FTP komutlari :
- cd : Dizin degistirme (cd ) (cd .. : bulunulan dizinden bir öndekine geçme )
- pwd : Bulunulan dizinin ismini verir
- dir : Bulunulan dizindeki dosyalari listeleme
- ls : Bulunulan dizindeki dosyalari kisa olarak listeleme (Örnek kullanimlar : ls -lr : ayrintili, tersten alfabetik listeleme; ls -lr |more : sayfa sayfa listeleme (dizin içinde cok fazla sayida dosya varsa bu kullanim oldukça yararlidir ) )
- get : Dosya alma (get ( ). ( seçimliktir, kullanilmayabilir. Bu durumda dosya_adi aynen kullanilacaktir.
- put : Dosya gönderme (put ( )
- mget : Birden fazla dosya almak istendiginde kullanilir. Örnek kullanimlar: mget *.zip, mget a*.* vb..
- mput : Birden fazla dosya göndermek istendiginde kullanilir.
- ascii : Dosya aktarimlarinda aktarim modu olarak ASCII kullanilacagini belirtme.
- binary: Dosya aktarimlarinda aktarim modu olarak BINARY kullanilacagini belirtme. Arsiv dosyalari (zip, arj, z, zoo, hqx vb ), calistirilabilir programlar (.exe, .com ), resim formatli programlar (gif, jpeg vb ) FTP ile alinmadan/ya da gönderilmeden önce mutlaka bu komut verilmelidir.
- delete: FTP yapilan yerde bir dosyayi silme (delete , eger yetkiniz varsa kullanabileceginiz bir komuttur ) mkdir : FTP yapilan yerde yeni bir dizin olusturma (mkdir , eger yetkiniz varsa kullanabileceginiz bir komuttur )
- rmdir : FTP yapilan yerde bos bir dizini silme (rmdir , eger yetkiniz varsa kullanabileceginiz bir komuttur ) help : Kullanilabilecek komutlar ile ilgili bir yardim ekrani çikarir.
- lcd : FTP ortamindan çikmadan, kendi makinanizda dizin degistirmenizi olanakli kilar.
- close : FTP ortamindan çikmadan, sadece ilgili baglantiyi kapatmak için kullanilir.
- quit : FTP ortamindan çikmak ve baglantiyi kapatmak için kullanilir (bye komutu da ayni isi görür ).
Bazi FTP merkezleri, tüm bir dizini sikistirarak gönderme kabiliyetine sahiptir. Söz gelimi, linux isimli bir alt dizini, GET linux linux.zip seklinde sikistirilmis olarak alabiliriz. ANcak, bu özellik her FTP merkezinde olmayabilir.
4. ANONYMOUS FTP nedir?
FTP islemi sirasinda, güvenlik olarak, baglanacagimiz makinadaki kullanici numarasi (User Name ) ve parola (Password ) bilgilerini bilmemiz gerekir (Program, bunlari bize sorar ). Baglanilan makina, kisiye özel ve parolasini sadece bizim bildigimiz bir makina olabilecegi gibi, herkese açik bir arsiv merkezi de olabilir. Böyle merkezlere herkesin kolayca erisip dosya almasini saglamak için tek tip bir kullanici numarasi tanimlanmistir: anonymous ya da ftp
Bu merkezlere ftp yapildiginda kullanici ismi olarak anonymous (ya da ftp ) girildiginde, bizden parola olarak KENDI E-POSTA ADRESIMIZI girmemiz istenir. Parola yazilirken GÖRULMEZ. Bu sizi sakin sasirtmasin !!! Sifre olarak kesinlikle kullandiginiz bilgisayarin sifresini GIRMEYIN! Örnek olarak;
ftp ftp.itu.edu.tr user ftp password gokcol@sariyer.cc.itu.edu.tr (yazarken GÖRÜNMEZ )
verilebilir. Burada, sifre olarak e-mail adresinin girilmesi genellikle istatistiksel amaçlar içindir. Web üzerinden yapilan anonymous FTP”lerde sifre girilmesine gerek kalmaz.
Asagida, ftp.metu.edu.tr (ODTÜ Arsivi )”ye yapilan örnek bir anonymous ftp görülmektedir. Kullanicinin yazdigi komutlar koyu renk, digerleri açik renk verilmistir.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------- ftp ftp.metu.edu.tr Connected to 144.122.1.101, port 21 220 rorqual FTP server (Version wu-2.4(4 ) Mon Nov 14 12:52:17 MEST 1994 ) ready. USER (identify yourself to the host ):ftp >>>USER ftp 331 Guest login ok, send your complete e-mail address as password. Password: ****** >>>PASS xxxxxx 230-########################################################################## 230-## Welcome to the Middle East Technical University Archive ## 230-########################################################################## 230- 230-Hello ftp@term4.cc.itu.edu.tr ! 230-You are the 12. anonymous user. 230-Maximum number of users allowed is 100. 230-Mirrored sites are placed under the directory /pub/mirrors 230-This archive is maintained by ftpload@ftp.metu.edu.tr 230- 230- ATTENTION! 230- 230- You can reach this archive via FSP at port 21. 230- 230- We have some aliases for directory names: `quote site alias" will list them 230- Also, you can reach these directories via `cd alias-dir" command 230- independent of your current location; e.g., 230- `cd gnu" instead of `cd /pub/2mirrors/gnu". 230- 230- 230- 230 Guest login ok, access restrictions apply. ftp>dir >>>PORT 160,75,2,203,21,15 200 PORT command successful. >>>LIST 150 Opening ASCII mode data connection for /bin/ls. total 72 drwxrwx--- 2 276 ftp-adm 512 May 1 04:59 adm drwxr-xr-x 2 276 ftp-adm 512 Aug 23 1994 bin drwxr-xr-x 2 276 ftp-adm 512 May 5 08:20 dev drwxr-xr-x 2 276 ftp-adm 512 Nov 16 08:19 etc drwxr-xr-x 2 276 ftp-adm 512 Aug 22 1994 lib drwxrwx--- 6 276 ftp-adm 512 Apr 11 11:40 log drwxrwxrwx 2 root system 1024 May 5 04:52 lost+found drwxr-sr-x 18 276 ftp-adm 512 May 11 04:56 pub drwxr-xr-x 3 276 ftp-adm 512 Aug 22 1994 usr 226 Transfer complete. ftp>cd pub >>>CWD pub 250 CWD command successful. ftp>
5. Web üzerinden FTP nasil yapilir?
Son zamanlardaki genel gidis, tüm Internet servislerine daha becerikli ve etkilesimli ortamlardan erisilmesi ve farkli servislerin etkilesimli olarak kullanilmasi sekilde kendini göstermektedir. Bu ortamlardan en popüleri Web (World Wide Web ) “dir. FTP de dahil olmak üzere pek çok internet servisi ve ilave pek çok özellik bu ortamlar üzerinden kullanilabilir. Dolayisiyla, FTP yapmanin bir diger yolu da, Web üzerinden FTP yapmaktir. Bu yöntem hem kullanim açisindan daha kolaydir (komutlari ezberlemek /bilmek zorunda degilsiniz ) hem de daha efektif sonuçlar alirsiniz. Binary bir dosyayi, yanlislikla, standart FTP programlari ile kolayca ASCII modda almaniz mümkün. Bu gibi sakincalar Web üzerinden yapilan FTP”lerde ortadan kalkmaktadir. Ayrica, Bookmark ve cache gibi faydali özelliklerinden dolayi da bu ortamlarin sagladiklari bazi kolayliklar vardir. Çogu Web istemcisinin sagladigi grafik ara birim özelligini de unutmamak gerek. Böylelikle, söz gelimi standart resim formatlarinda olan bir resim dosyasini aldiginiz anda görüntüyü ekrana da gönderebilirsiniz. FTP yapmanin bu “farkli, kolay ve güzel” yolunu Web kisminda bulabilirsiniz.
6. VM/CMS üzerinden FTP yapiyorum. Anonymous FTP”lerde sifre olarak kendi e-mail adresimi veremiyorum. Problem nedir?
Problem, e-mail adreslerinde görülen “@” karakterinin default (varsayilmis ) olarak VM sistemlerinde satir sonu (line end ) karakteri olarak tanimlanmasindan kaynaklaniyor. FTP yapmadan once, “TERM LINEND OFF” komutunu verirseniz problem ortadan kalkacaktir. Bu komutu PROFILE EXEC dosyanizin içine ayri bir satir olarak koyarsaniz (bu durumda, tirnak icinde (“TERM LINEND OFF” olarak ) vermeniz gerekebilir ) makinanizi heri açisinizda bu komutu yazmaktan kurtulursunuz.
Anonymous FTP yaparken bu gibi dertlerle ugrasmak ve ikide bir username ve password vermek istemiyorsaniz asagidaki REXX ile yazilmis EXEC dosyayi “MYFTP EXEC” olarak kaydedin. Programda, queue “anonymous “userid( )”@vm.cc.itu.edu.tr” satirinda @ isaretinden sonra gelen vm.cc.itu.edu.tr yerine kendi domain adresinizi yazin.
MYFTP
seklinde daha rahat anonymous ftp yapacaksiniz. (Username ve password girmek zorunda kalmayacaksiniz ).
/* MYFTP EXEC */ /* */ Parse Arg ftp_addr If ftp_addr="" then signal help queue "anonymous "userid( )"@vm.cc.itu.edu.tr" push "FTP "ftp_addr exit help: Say "Kullanim Formati : MYFTP ftp-addresi"
7. VM/CMS üzerinden FTP yapiyorum. FTP yaptigim yerlerde bazi dosyalarin isimleri çok enteresan. Bunlari GET komutuyla nasil alabilirim? (GET komutu hata veriyor )
Bu problem, VM/CMS”in dosya isimlendirme sisteminin farkliligindan kaynaklaniyor. VM için GET komut formati :
GET
seklinde verilebilir. Örnek olarak, baglandigimiz FTP arsivinden INDEX isimli bir dosyayi almak istersek, GET INDEX INDEX.TXT diyebiliriz. Bu durumda dosya, A diskinde INDEX TXT isminde saklanacaktir. sample-index.tar.Z isimli bir dosyayi da geçici olarak olusturdugumuz T diskine almak isteyelim. Bu durumda uygun GET komutu; GET sample-index.tar.Z S_INDEX.TARZ.T olabilir. (Binary transfer etmeyi ve dosyanin orijinal formatinin biçimini unutmayin!!! ). Böylece ilgili dosya T diskine S_INDEX TARZ olarak kopyalanacaktir.
8. FTP yaparken, bir dosyayi nasil almadan okuyabilirim ?
Bunu yapamazsiniz. Bir dosyayi görüntülemek için onu transfer etmelisiniz. FTP ortamindan çikmadan, aldiginiz bir dosyayi listeleyebilirsiniz. Bunun için, unix”te “!cat “, vm/cms”te “CMS type ” , dos için, “!type ” kullanilir. Bu komutlari FTP ortamindan çikmadan verin. Eger Netscape, Mosaic vb gibi bir Web istemcisi ile FTP yapiyorsaniz, programin “setup”indan transfer edilecek dosya tipi için bir listeleyici (viewer ) program tanimlayarak (bu, txt dosya (metin dosyasi ) için bir editör ) dosya transferini dogrudan ekrana yönlendirebilirsiniz. Web sadece TXT dosyalarin degil, diger formatlardaki dosyalarin da (ses, görüntü, video vb ) transfer edilirken ekrana yönlendirilmesini saglar.
9. Ismini bildigim bir dosyanin hangi FTP merkezinde oldugunu nasil bulabilirim?
Bu isi yapan sistem ARCHIE olarak adlandirilir. Archie ile binlerce herkese açik (anonymous ) FTP merkezindeki milyonlarca dosyanin kayitli oldugu veri tabanlari taranir ve aranan dosyanin (eger varsa ) hangi FTP merkezlerinde oldugu ilgili alt dizinleriyle birlikte sorgulayan kisiye bildirilir. ARCHIE, dünyada bulunan degisik Archie servislerine (Archie Servers ) ARCHIE programi ile dogrudan, yine bu servis saglayicilarina Telnet ile dogrudan baglanarak kullanilabilir ve sorgulama yapilir. Archie sorgulamasi e-mail ile de yapilabilir. Kullanimi özetlemek gerekirse,
Yerel bir Archie programi ile ARCHIE kullanimi :ARCHIE eudora –> isminde eudora olan tum dosyalari/alt dizinleri bulunduklari FTP merkez isimleri ile birlikte listeler.
Gopher içinden Archie : Gopher içinden ilgili Menüyü bulur, gelen tarama menüsünde ilgili kelimeyi girerek tarama yaptirisiniz. Tarama sonucunda ilgili nesneler bir menü olarak sunulur. Menüden secilen dosyalar ftp ile alinir.
Web içinden Archie : Bir kaç tane archie”yi destekleyen CGI formu var. Web icinden biraz daha yeteneklidir; archie sunucusunu, taramanin türünü seçebilirsiniz. tarama sonucunda gene ftp ile istediginiz dosyayi alabilirsiniz.
e-mail ile Archie kullanimi : Archie servis saglayicisina bir e-mail mesaji icinde “help” komutu gönderilirse e-mail erisimi ile kullanilabilen komutlar hakkinda bilgi alinabilir.
Telnet ile ARCHIE kullanimi : Archie servis saglayicisina Telnet yaptiktan sonra, kullanici ismi olarak “archie” girilmesi gerekir. Daha sonra, help komutu ile kullanilan komutlar hakkinda bilgi alinabilir.
Bazi archie servisleri sunlardir : archie.internic.net, archie.rutgers.edu, archie.sura.net, archie.doc.ic.ac.uk, archie.funet.fi, archie.th-darmstadt.de, archie.uqam.ca, archie.ans.net
Ayrica, web üzerinden de benzeri taramalar yapabileceginiz iyi bir servis var: FTP Search. http://ftpsearch.ntnu.no/ftpsearch Bu servis, iyi bir kullanici arayüzü ve zengin seçenekleri ile, aradigimiz programlarin bulundugu siteleri ve dizin bilgilerini bize vermektedir.
http://www.shareware.com servisi de, benzer amaçlar için kullanilabilir.
10. FTP ile bir dosyayi alirken, herhangi bir nedenle, baglanti kesildi. Daha sonra kaldigim yerden aktarima devam edebilir miyim?
Özellikle düsük hizli baglantilarda ve modem ile yapilan baglantilarda karsilastigimiz bir problem!. Dosya aktarimi yarim kalmissa, kaldiginiz yerden aktarima devam etme sansiniz herzaman olmayabilir. Standart FTP buna izin vermez. Ancak, bazi ftp siteleri “bu tip yarim aktarimlara” izin verebilir. Bu durumda, kullandiginiz FTP programinda da (reget, resume vb ) benzeri komutlar varsa, aktarima kaldiginiz yerden devam edebilirsiniz. Eger win95/nt altindan baglanti yapiyorsaniz, CuteFTP (http://www.cuteftp.com ) bu tip sorunlarinizi çözecektir. Ayrica, BulletProof FTP de benzer isi yapar. Ayni zamanda, web (http ) transferlerinizi de dogrudan bu program üzerinde yapabilirsiniz. Daha fazla bilgi için adresi : http://www.bpftp.com . Her iki program da, ayni zamanda, Raksnet Tucows arsivinden alinabilir (http://tucows.raksnet.com.tr/tucows/window95.html )
11. FTP yaparken dikkat edilmesi gereken hususlar var mi?
Tabii ki var!! Asagidaki hususlara dikkat etmemek çogunlukla bir sürü bosa giden zamana mal olacaktir.
EXE, .ZIP vb gibi dosyalari BINARY aktarin (transfer edin ). FTP”de (genellikle ) varsayilan aktarim biçimi ASCII dir.
Anonymous FTP”de, bir directory içine girdiginizde, genellikle, oradaki dosyalarin isim, byte olarak büyüklük, tarih ve içerigini belirten kisa açiklama satirlarinin oldugu “okubeni (readme )” dosyalari (bazen de INDEX dosyalari ) vardir. Öncelikle bu ASCII dosyalari alip okumak size çok yardimci olacaktir.
Anonymous FTP”de, sifre olarak LÜTFEN e-mail adresinizi dogru olarak girin. Bazi FTP merkezleri, e-mail adresinin uygunsuz girilmesi (ya da girilmeyip bos geçilmesi ) durumunda FTP yapmaniza izin vermemektedir.
Unix”te küçük/büyük harf ayrimi oldugunu her zaman akilda bulundurun. Özellikle, aktaracaginiz dosyalarin isimlerini tam yazin ve küçük/büyük harf ayrimlarina dikkat edip aynisini yazin.
Kullandiginiz bilgisayarin isletim sistemine özgü kisit/özellikleri de bilmekte fayda var. (yerel dosya adi vermeler, dosya içerigi görme vb gibi özellikleri kullanabilmeniz icin -söz gelimi, DOS isletim sisteminde, dosya adi ve uzantisi için birtakim kisitlamalar var ).
12. Anonymous FTP”de dosya gönderilmesi ve incoming dizininin kullanimi
FTP”de baglandigimiz makinaya dosya göndermek istersek, bunu PUT komutu kullanarak yapiyoruz. Anonymous FTP”lerde baglandigimiz makinaya bir dosya gönderme (yani yazma ) hakkimiz -genellikle- yoktur. FTP siteleri, kullanicilarin belli bir süre dosyalarini koyabilmeleri için bir dizin açmislardir : bu dizinin adi incoming. genellikle kök (root ) dizininde, ya da pub”in altinda (pub/incoming ) olarak bulunur. Anonymous FTP lerde, sadece incoming dizinine yazma yetkimiz vardir. Buraya alt dizin açabilir, program kopyalayabiliriz (PUT ile ). incoming özellikle, kullanicilarin internet”te bulduklari ilginç programlari baskalari ile paylasabilmeleri için güzel bir ortam. Bazi sitelerde incoming kullanimi kisitlanmis olabilir. Bu kisitlamalar degisiktir. Dizin açma, dosya upload etme (gönderme ), dosya silme, incoming içindeki dosyalari görme, incoming içindeki dosya sayisi ve uzunluk limitleri vb gibi özelliklerden bir kismi ya da tamami iptal edilmis olabilir.
Incoming kullaniminda uymamiz gereken bazi kurallar var :
Herseyden önce, incoming dizini herkesin kullanimina açik. Bu yüzden, fazla sayida ve büyüklükte dosyayi bu alanda TUTMAMALIYIZ.
incoming”e koydugumuz bir dosyayi bir süre sonra silmeyi unutmamaliyiz. Ancak, baskalarinin upload ettigi dosyalara dokunmamamiz lazim.
incomin içinde lisansli yazilimlar, uygunsuz dosyalar, prpoaganda içeren dosyalar vb bulundurmamaliyiz.
Eger bir program koymussak (söz gelimi unzip.exe ), ayni isimde kisa bir açiklama dosyasi da koyup programin kisa bir tanimini burada vermeliyiz (söz gelimi, unzip.txt -dosya içinde, pkzip.exe”nin ZIP dosyalarini açan bir DOS programi oldugunu söyleyebiliriz ).
incoming”in uygunsuz kullanimina rastladigimizda, ilgili FTP Sitesi yöneticisine haber vermeliyiz.
13. Internet erisimim yok. e-mail ile FTP yapabilir miyim?
Evet, yapabilirsiniz. e-mail ile FTP komutlarinin gönderildigi servisler vardir. Bu servisler, komutlari mail gönderen kisinin adina islerler ve sonucu mail ile kullaniciya gönderirler. Eger kullanici bir dosya istemisse, bu, genellikle, uuencode edilmis olarak küçük parçalar halinde e-mail ile gönderilir (encode/decode hakkindaki bilgiyi “Elektronik Posta (e-mail )” kisminda bulabilirsiniz. Turkiye”de böyle bir servis var. Bu servisin adi “Bilserv (Bilkent Mail Server )”. Bilserv Servisi Bilkent Üniversitesi”nde çalismaktadir.
Bilkent Mail Server:
Mail server otomatik cevaplama yetenegi olan bir programdir. bilkent-server@bilkent.edu.tr, ve bilserv@bilkent.edu.tr, ya da mail-server@bilkent.edu.tr adreslerine bir dosya içinde gönderilen komutlara göre bazi bilgi ve/veya dosyalari belirtilen adrese gönderir. Program, komutlari belirli bir syntax”ta beklemektedir; gönderilen dosya”yi okuduktan sonra sayet ciddi bir hata yoksa istenen bilgi ve/veya dosyalari gönderecektir. Program HER ZAMAN bir alindi mesaji (dosya içinde ) gönderecektir: Hatanin nerede oldugunu ve cok kisa bir komut özeti gönderecektir.
Mail Server çok yetenekli bir programdir ve FTP yaninda size dosya temelli pek çok hizmet sunar. Bilkent Mail Server hakkinda daha ayrintili bilgiyi, “bilserv@bilkent.edu.tr” adresine bir e-mail mesaji içinde HELP komutunu göndererek elde edebilirsiniz. Ayrica,
send bilkent-arsiv.txt
end
satirlarini bu adrese gönderirseniz, Bilserv”i ve Bilkent Arsivlerini anlatan bir dökumana da erisebilirsiniz.
14. Grafik Arabirimli FTP ne demektir?
Klasik anlamda FTP yaparken, klavye ile bir takim komutlar yazariz. Son yillarda gelistirilen bazi programlar kullanicinin bu komutlari vermesine gerek kalmadan grafik bir ara birim ile daha kolay FTP yapmasina olanak tanirlar. FTP komutlari ya pull-down/pop-up menülerden alinir; ya da tek bir fare tiklatmasi ile degisik FTP komutlari icra edilir. Bu tip programlara bir örnek, PC/Windows altinda çalisan, John Junod”un gelistirdigi WS_FTP”dir. (http://www.ipswitch.com “dan alinabilir ). Unix ortaminda xftp/oftp/mftp, ftptool gibi programlar vardir. Gopher ve Web içinden yapacaginiz FTP de bu tip FTP”lere benzer. Asagida, WS_FTP (sürüm 4.10 ) için klasik ekran düzeni görülmektedir. Sol taraftaki bilgiler yerel diske ait, sag taraftakiler ise baglandigimiz yere aittir. Kullanici, menü sistemi yardimiyla dosya transferi ve bazi temel FTP operasyonlarini gerçeklestirir.
15. Türkiye”deki FTP merkezleri nerelerdir?
Bunlarin tam listesini Bilkent ve ODTÜ Web/Gopher”larinda “Internet Services in Turkey” sayfalarinda bulabilirsiniz. Pek çok yerel Web servisinde de, benzer sekilde, Türkiye”deki FTP merkezlerine linkler vardir.
Bazi FTP merkezlerini listelemek gerekirse,
ftp.metu.edu.tr ODTU arsivi(* ) ftp.bilkent.edu.tr Bilkent Arsivi (** ), ftp.ege.edu.tr Ege Arsivi, ftp.itu.edu.tr ITU Arsivi, ftp.boun.edu.tr Bogazici Üniv. Arsivi. Ayrica, Internet servis saglayicilarinin ve diger pek çok internet baglantisi olan kurulusun FTP servisleri vardir (ftp.doruk.com.tr, DorukNet Arsivi gibi ). Türkiye”deki bazi önemli FTP arsivleri ile ilgili bilgiler “Türkiye”deki Internet Servisleri” kisminda daha ayrintili verilecektir.
(* ) ftp.metu.edu.tr, dünyaca popüler bazi arsivleri bünyesinde tutmaktadir (mirroring ). Bunlardan bazilari; sunsite-Linux, Simtel-msdos ve windows 3.1/95, uwp-games, cica, novell, microsoft, netscape, faq
(** ) Bilkent Arsivi”nde Internet ile ilgili Türkçe/Ingilizce dökümantasyon, çok iyi bir TeX arsivi, PC programlari, internet servis programlarinin kaynak kodlari vb bulunmaktadir. Bilkent Arsivi”ni anlatan bir döküman ftp://ftp.bilkent.edu.tr/pub/INFO/Turkce/Internet/bilkent-arsiv.txt “dan alinabilir. Ayni dökuman .ps (post script ) ve .lj (laser jet ), tex ve .dvi formatlarinda da bulunabilir.
16. FSP nedir?
FSP (File Send Protocol ? ), FTP”ye alternatif olarak gelistirilen bir protokoldür. FTP”ye olan en büyük üstünlügü, yarida kalan bir dosya transferi islemine kaldigi yerden daha sonra devam edilmesine izin vermesidir. Hat hizlari arttikça bu protokol popüleritesini yitirmistir.
17. FTP”nin Gelecegi
Web istemcileri (listeleyici, browser ) ilk çiktigi andan itibaren, standart URL-ler ile, gopher menülerine benzer bir yapi içinde FTP yapilmasina imkan tanimislardir. Halen günümüzdeki en popüler FTP uygulamalari da böyledir. Eskiden metin bazli bir sürü komutla yapilan FTP”ler yerini büyük çogunlukla Web içinden menülü FTP lere, ya da grafik arabirimli FTP”lere terketmistir. Web”in çok renkli ve entegre sistemi içinde dosya transferi de yerini almistir ve gerek dosyalarin arsivlerden listelenmesi, gerekse bunlar üzerinde çalisan tarama sistemleri Web ile bütünlesmeye baslamistir. Önümüzdeki günlerde klasik anlamdaki FTP kullaniminin yavas yavas azalacagini bekleyebiliriz.